یکشنبه، دی ۲۰، ۱۳۸۸

ویژگی های جغرافیائی

- ویژگی های جغرافیایی
1-1- موقعیت و وسعت

بخش کوهمره نودان، درجنوب غربی استان فارس ، واقع بر روی عرض 29 درجه و 30 دقیقه تا 29 درجه و60 دقیقه شمالی
وطول 51درجه و30دقیقه تا 52 درجه شرقی ومحصور بین دورشته کوه ازسلسله جبال زاگرس قراردارد.از جنوب، به کازرون
وازشمال ،به بخش ارژن وشیراز ،ازشرق،به باغستانهای جروق بخش جره بالاده، وازغرب ، به شهر قائمیه منتهی می گردد
مساحت کوهمره بیش از 741 کیلومتر مربع بر آورد شده است.
سلسه جبال زاگرس درامتداد خود به سوی جنوب شرقی کشور ، در حد فاصل جنوب شیراز و شمال کازرون تا حوالی فیروز آباد
منطقه ای با وسعت تقریبی 30 هزار کیلومتر مربع را به نام کوهمره به وجود آورده است . قدیمی ترین سندی که این منطقه را
به نام کوهمره نام برده،مربوط به روزنامه ملا جلال منجم ، در ذکر وقایع سال 998هجری درزمان شاه عباس اول صفوی است
فارسنامه ناصری ، ازکوهمره پشت کوه، کوهمره جروق وکوهمره شکان به شرح زیر نام برده است.
بیشتر بلوک کازرون ،کوهستان است. درزمستان، پر از برف گشته تا اواخر بهار ، بی محافظت بماند وروستاهایی که در
کوهستان افتاده است ، آنها راکوهمره گویند وآنها راسه قسمت نموده اند : یکی کوهمره پشت کوه است ودرنوشته ها آن را
فشقویه نویسند که قصبه آن نودان است ودیگری را کوهمره جروق گویند که قصبه آن سر تابه است ودیگری کوهمره شکان
وقصبه آن بورنجان است .تغییر وتحولات 150سال گذشته دراین منطقه ، موجب اضمحلال کوهمره شکان دربین دو کوهمره
دیگر ، وپیدایش کوهمره جدیدی به نام سرخی در چند دهه گذشته گردید . تقسیمات جدید کشوری ، کوهمره جروق ، ضمیمه
بخش بالاده کازرون گردید و کوهمره سرخی ، به انضمام دهستان ارژن شیراز را تشکیل می دهد . اما کوهمره نودان که در
اسناد قدیمی،به عنوان فشقویه وپشت کوه از آن نامبرده شده است ، از شال 1327 هجری شمسی ، به نام بخش کوهمره
شهرستان کازرون شناخته شده است. این بخش حدفاصل بین رشته کوههای دوان وفامور در جنوب ، و کوه پهن یا چنگ
درشمال واقع گردیده است. این رشته کوهها در دوسوی بخش کوهمره به موازات یکدیگر ، از غرب به شرق امتداد یافته
وسرانجام، درشرق روستای دردونه ، به هم می رسند. بخش کوهمره از شمال ، جنوب وشرق با گذر گاهها وبا تنگه های
باریکی بامناطق همجوار،ارتباط می یابد( تنگه ابولحیات ، تنگه چوگان و تنگه انار) واز غرب، به جلگه قائمیه (چنارشاهیجان)
منتهی می گردد. کوهمره ، درمنطقه سرسبز وجنگل های نسبتا انبوه بلوط ومحدود درختان جنگلی واقع گردیده که به صورت
نوار سبزی ،ازکوهمره سرخی وجروق آغاز شده وتا حوالی ممسنی امتداد می یابد. درحالی که مناطق شمالی وجنوبی همجوار
فاقد چنین اقلیم وپوشش گیاهی هستند. به همین دلیل کمربند سبز فارس ، نامی مناسب برای آن است ،چنانکه از نام این بخش
(کوهمره) پیداست ، منطقه ای کوهستانی ودارای مناطق مرتفع است.



2-1- آب وهوا

آب وهوای این منتطقه ،در گروه اقلیمی معتدل ومرطوب جای میگیرد ، باتوجه به این نکته ، موقعیت ماه های سال را میتوان
به دوزیر گروه ماه های خشک وماه ای تر تقسیم کرد. بدین گونه به طور متوسط از اردیبهشت تا آبان ماه را میتوان جزو ماه
های خشک وبقیه را جز ماه های تر قلمداد کرد.
میزان بارندگی درسال ، حداقل 200 وحداکثر 700 میلیمتر ودما ، حداقل 3 درجه وحداکثر 5/34 درجه سانتی گراد است.


3-1- جمعیت

دهستان خانوار مرد زن جمع کل
کوهمره در دست بررسی
دهستان دشت برم
دهستان کوهمره

4-1- دهستان ها:

کوهمره ، ازدوبخش دهستان دشت برم بامساحت 283 کیلومتر مربع ودهستان کوهمره با485 کیلومتر مربع تشکیل شده است.


5-1- دین ، نژاد وزبان
مردم این بخش ،مسلمان وپیرو مذهب شیعه 12 امامی هستند. متون تاریخی مانند فارسنامه ناصری، از مذهب تسنن دربرخی
از روستاهای کوهمره دراواخر صفویه ودر زمان استیلای محمود افغان بر پایتخت دولت صفویه گزارش داده اند ، اما امروز،
از اهل تسنن در این منطقه ، خبری نیست. بنابر گزارش مورخان ونیز باتوجه به کتیبه های کشف شده، قدمت اسلام در این
منطقه ، بسیار زیاد است وبه سده اول هجری برمی گردد . شایان یادآوری است که قدیمی ترین کتیبه های اسلامی استان فارس
در روستای دردانه، از توابع کوهمره کشف گردیده است که مربوط به سنگ قبر دو برادر مسلمان ایرانی است که با خط کوفی
ابتدایی درسال 65 هجری ( یعنی 4 سال پس از واقعه عاشورا ) نگاشته شده است.


نژاد
براساس یافته های آماری مرککز آمار ایران، درسراسر خاک پهناور ایران اسلامی، 31 ایل بزرگ زندگی می کنند. از میان این
ایل ها ، تنها ایل کوهمره درفارس ودوایل قره داغ وارسبارانی درخطه آذربایجان وگیلان، دارای نظام قبیله ای و طایفه ای
هستند. طوایف ساکن درکوهمره ثلاث (نودان ، جروق وسرخی ) گرچه از هویت قومی ونژادی خود آگاهی دارند، اما زندگی در
انزوا واحاطه شدن از سوی اقوام دیگر وعوارض طبیعی وجغرافیایی منطقه ، موجب گردیده است تا آنان در سده های متمادی ،
نسبت به هویت قومی وفرهنگی خود ، تا اندازه ای بیگانه گردند وترجیح دهند که خود را باعناوینی جغرافیایی مانند نودانی،
جروقی وسرخی مشخص کنند. افزون برآن، نبود راه ارتباطی میان ساکنان سه کوهمره ، موجب فاصله واحساس بیگانگی آنان
به یکدیگر شده است.


زبان :
درمنطقه کوهمره ، گویش ویژه کوهمره ای وجود دارد وبیشتر اهالی ، با این گویش که برخی از ویژگی های باستانی را
داراست ، سخن می گویند. اهالی کوهمره رانمی توان لر دانست ، زیرا اولا گویش آنها لری نیست و ثانیا عضویت یا پیوستگی
نژادی با شهرستان های لر نشین مانند ممسنی ولرستان ندارند. بنا به دلایل متقن تاریخی واسناد مستدل ومکتوب واشارات
برخی از زبان شنانسان داخلی وخارجی ، بی گمان گویش کوهمره ای، ادامه گویش ایرانیان باستان ویژه زبان ساسانیان است،
پس به جاست که گویش آنان را با نام واقعی آن ، کوهمره ای بنامیم.
سکندرمان اللهی در کتاب قوم لر ، به این نکته اشاره نموده است که برخی طوایف کوهمره ، از زمان های باستان در این
منطقه، سکونت داشته اند. گویش آنان، برخی از ویژگی های باستانی راحفظ کرده است.
کاوه بیات درکتاب شورش عشایر، از گویش کوهمره ای، به نام گویشی از گویش های تاتی نام برده است.



6-1- پوشش گیاهی وزندگی جانوری:

پوشش گیاهی غالب دراین منطقه ، در درجه اول بلوط است وسپس درختان بادام ، بنه، آلبالو وحشی، گون وگیاهان مرتعی ،

همچون بابونه ، دنه ، هلپه و گل زرد رامی توان نام برد.

نمونه های جانوری: دراین منطقه، به دلیل ظعف مرتعی وجنگلی ، تعداد جانوران بسیار کم است وفقط می توان به گرگ ،

روباه، خرس، خرگوش وجوجه تیغی اشاره کرد. کلاغ ودارکوب وپرستو هم در این منطقه یافت می شود.


2- ویژگی های اقتصادی:

به دلیل نا مساعد بودن زمین های کشاورزی ، محصولات کشاورزی از نظر کمی ، رشد چندانی ندارند. افزون بر آن ، کمبود آب

های سطحی وزیر زمینی ، علت دیگری است که از رونق کشاورزی در این منطقه، کاسته است وبجز مقدار اندکی از زمین های

حاشیه چشمه زنجان، بقیه زمین ها از بهره دهی مناسب برخوردار نیست. با این حال، برخی از محصولات مرغوب هم در این

منطقه، پرورش یافته اند، به گونه ای که انار ، گاو کشک ، انجیر ، دوسیران وبرنج نودان از کیفیت خوبی برخورداراند.

فارسنامه ناصری نیز از محصولات مرغوب منطقه کوهمره وبازار فروش آنها در گذشته ، سخن به میان آورده است: گذران

مردم کوهمره ومالیات دیوانی آنها از انجیر خشک ، دوشاب ، مویز ، انار، آلوی خشک [است] . بادام کوهی آن را بخورک نیز

گویند . کاروان ها این متاع را بار کرده به عربستان به هندوستان می بردند.

در بخش دامداری ، پرورش بز ، گوسفند ، طیور وزنبور عسل به طور سنتی معمول است ، ولی رونق چندانی ندارد . اهالی

برخی روستاها بویژه مرکز بخش ، از راه اشتغال به کار در شیخ نشین های حاشیه خلیج فارس ، امرار معاش می کنند ودر

بهبود وضعیت عمرانی وآبادی روستاهای خود ، سهم نسبتا بالایی دارند .


3- ویژگی های اجتماعی :


پس از اصلاحات ارضی ، نظام اجتماعی حاکم بر روستا در این منطقه ، همانند مناطق دیگر به هم ریخت واداره روستا به دست

کدخدا بود، ولی اثری از ملوک الطوایفی ونظام فئودالی مشاهده نمی شد. سیستم کدخدایی ، چند سال بیش از انقلاب اسلامی فرو

پاشید و بزرگ فامیلی هم درشرف نابودی است. چکیده آنکه می توان گفت که نظام اجتماعی در این منطقه چندان تفاوتی با نظام

حاکم در شهر ندارد.







4- ویژگی های تاریخی :

بنابه اظهار مؤلف فارسنامه ناصری، در سال هجدهم هجری در زمان خلافت خلیفه دوم سپاه اسلام به سرداری عثمان ابن ابی
العاص ، پس از فتح کازرون وشیراز ، مردم کوهمره را به پرداخت جزیه وادار نمود. گزارش دیگری حاکی است که درسال 83
هجری ، کردان فارس ( اهالی کوهمره ) ، علیه حجاج ابن یوسف ثققی خروج کردند وبا حمایت از سردار یاغی او ،
عبدالرحمن بن محمد الاشعث کوفه را تصرف نموده دوب سراسر فارس ، مستولی شدند. در سال 129 قمری توان آن را داشتند
که با خوارجی که منطقه شان را محاصره کرده بودند ، نبردی سخت کنند بنا به گزارش ابو اسحق ابراهیم اصطخری در کتاب
مسالک وممالک، در فارس 5 رم ( رم به معنی اجتماع به مردم ) وجود داشته است که یکی از این رم ها ، حسین صالح یا رم
دیوان نام داشته است . این رم از مشرق به کوره اردشیر خوره واز غرب ، به کوره شاپور خوره ، محدود می شده است .
ابن بلخی نیز از پنج طایفه در ناحیه یاد شده ، نام می برد که یکی از آنها، طایفه شکانیان نام دارد . مورخان سده های اولیه
اسلامی ، نام رود قره آغاچ کنونی را که از کوهمره سرخی می گذرد ، نهر شکان نامیده اند . عبدالله شهبازی باتوجه به قرائن
وشواهد داده های تاریخی ، به این نتیجه می رسد که رم دیوان ، در منطقه بوده است که امروزه ، به کوهمره شهرت دارد . به
هر ترتیب ، به این نام تا دوران معاصر باقی مانده وبخشی از کوهمره به آن موسم شده است . انطباق داده های تاریخی و
جغرافیایی طبیعی وقبیله ای فارس ، تردیدی باقی نمی گذارد که منطقه کوهمره ، همان رم دیوان یا حسین صالح اواخر ساسانی
وسده های اولیه اسلامی است . در سده چهارم هجری مهتر ایشان، آزاد مردبن کوهستان کرد بوده است و این منطقه ، همواره
عرصه تنازع و ستیز دولت های محلی با شبانکاران بوده است . شایان یادآوری است که قدیمی ترین سندی که این منطقه را به
نام کوهمره نامبرده ، روزنامه ملا جلال منجم، در ذکر وقایع سال 998 هجری ، در زمان شاه عباس اول صفوی است.


5- تاریخچه آموزش وپرورش
1-5- مکتب خانه ها ومکتبداران

تاریخ تاسیس مکتب خانه در بخش کوهمره، 250 سال پیش است و مکان آن روستای نودان ( مرکز بخش ) بوده است ، البته
به اعتقاد برخی از افراد، تاریخ آن به 800 سال پیش باز میگردد.
نخستین مکتبدار ، میرزا عبدالصاحب بوده است وپس از او ، فرزند ونوادگانش به ترتیب ، آخوند ابراهیم، ملا میرزا ابولقاسم ،
ملا لطیف اله وشیخ عبدالرحیم ، اینسمت رابرعهده داشته اند. همچنین، منقول است که دو ملای دیگر ، پیش از شیخ عبدالرحیم
، کار تدریس را برعهده داشته اند به نام های ملا قباد وملا رمضان که شیخ عبدالرحیم به مدت 3 ماه در محضر آنان تحصیل
کرده است . ذکر این نکته حائز اهمیت است که کتب تدریس شده در مکتب ، نخست قرآن کریم وسپس کتبی مانند عاق والدین ،
صلوات نامه ، شاهنامه ، دیوان حافظ ، گلستان وبوستان سعدی بوده است . روستاهایی که مکتب خانه داشته اند عبارتند از :
روستای سمغان، روستای چکک، روستای نودان ، روستای کلانی ، روستای گرگدان ، روستای دوسیران وروستای گاوکشک .

2-5- تاسیس نخستین مدارس به سبک جدید :

نخستین مدره به نام مدرسه مولوی ، در مرکز بخش در سال 1324 هجری شمسی تاسیس شده است اما تاریخ مهر مدرسه ،
مربوط به سال 1327 هجری شمسی است . نخستین مدیر مدرسه مولوی که خودش نیز آموزگار بوده ، آقای خسروپور بوده
است . در آن زمان، تعداد دانش آموزان 10تا15 نفر بوده اند . اکنون این مکان، مدرسه دخترانه ابتدایی است.


3-5- وضع کنونی آموزش وپرورش:

نمایندگی آموزش وپرورش منطقه کوهمره درسال 1334 ، آغاز به کار کرد وتا سال 1362 ، به مدت 28 سال دائر بود. در آن
سال ، با ادغام اداره کل آموزش وپرورش عشایر در اداره کل آموزش پرورش استان فارس ، نمایندگی آموزش پرورش
کوهمره ، به قائمیه منتقل شد و با نام اداره آموزش و پرورش منطقه کوهمره قائمیه ، فعالیت خود را دنبال نمود . سر انجام ،
در سال 1370 ، به دنبال درخواست و پیگیری مردم کوهمره ، اداره آموزش پرورش با تفکیک اداره کوهمره قائمیه به 2
اداره کوهمره وقائمیه ، موافقت نمود وبه این ترتیب ، اداره آموزش پرورش منطقه کوهمره ، به نودان انتقال یافت و فصل
جدیدی از فعالیت خود را آغاز نمود .
واحد آموزشی واحد کلاس کودک مربی
کودکستان - - - -

واحد آموزشی واحد کلاس دانش آموزان کادر آموزشی
ابتدایی در دست بررسی است
راهنمایی
متوسطه نظری


فنی، حرفه ای ، کاردانش - - - -
پیش دانشگاهی - - - -

دوره عمومی وتکمیلی بزرگسالان
واحد کلاس دانش آموز


جمع کل سطوح مختلف تححصیلی
واحد کلاس دانش آموز کادر آموزشی


کارکنان آموزشی ، اداری، خدماتی ودیگر کارکنان غیر رسمی

کارمند اداری کادر خدماتی حق التدریس
پاره وقت سرباز معلم جمع کل کارکنان
رسمی وغیر رسمی





4-5- روسای آموزش وپرورش


نامو نام خانوادگی سمت مدت مسئولیت
محمد حسین خواجه زاده رئیس اداره 1/1/1370تا 23/5/1372
اسفندیار شریف زاده سرپرست 24/5/1372 تا 25/10/1372
سهراب سیاوش پور رئیس اداره 26/10/1372 تا 27/7/1377
قنبرشهریاری رئیس اداره 28/7/1377 تا 4/11/1377










6- پیشینه فرهنگی
1-6- دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی
در این منطقه ، هیچ گونه دانش گاه ومرکز آموزش عالی وجود ندارد.

2-6- اماکن تاریخی وسیاحتی

الف – کاروانسرای قوام

این کاروانسرا را میرزا علی اکبر قوام الملک شیرازی ، فرزند ابراهیم خان اعتمادالدوله ، در میان کتل ، نزدیک دشت برم
ساخته است . امروزه ، این کاروانسرا در محدوده پارک وحش ومحل نگهداری گوزن زرد که از نادر ترین نمونه های ذاین
گونه ، است واقع گردیده است.
ب- دالان های معروف چهار صفه روستای دوسیران
تونل های درازی هستند که در چهار نقطه رو ستای دوسیران، زیر بستر ساختمان های مسکونی ساخته شده اند. بر روی دیوار
این دالان ها نوشته هایی به خط کوفی دیده می شود. گذر گاههای برخی از این دالان ها به علت انباشت گل ولای وزباله های
خانگی ، بسته شده است وبرخی از اهالی ، با تغییر کاربری ، به عنوان واحد مسکونی ، مورد استفاده قرار داده اند. تا کنون
تحقیق جامعی در مورد انگیزه ساخت چنین دالان ها و یا اقوام که دست به چنین کاری زده اند ، صورت نگرفته است .

پ- آتشکده عبدویی

مرحوم فرصت الدوله شیرازی در کتاب آثار عجم ، به بقایای آتشکده ای اشاره می کند که بین دو ده کلانی وعبدویی وجود
داشته است . درمیان دو روستای یاد شده رو به پایین کوه، جایی است وسیع وگودال مانند در آنجا آثار آتشکده وعمارت قدیم از
سنگ گچ بوده و قطعه ای از بدنه آن بنا برجاست.
وجود آثارآتشکده در این محل ، دال بر پیشینه دین زردتشتی است وپاکی آتش و حفظ آن از پلیدی ، از رسوم مهم پیروان این
مذهب است ومهم ترین زیارت آتشکده در نوروز ، با مراسم ویژه ای انجام می گیرد.


ت- غار شاپور وآثار تاریخی ونقوش برجسته تنگ چوگان

این آثار، گویای تمدن ایرانیان در دوران حکومت ساسانی است. تا سال 1368 ، جزء بخش کوهمره بوده است و فاصله آن تا
مرکز بخش ، 9 کیلومتر است.





ث- کتل های معروف دختر وپیرزن ( هوشنگ و پژنگ )

در زمان جنگ جهانی دوم به دست قوای متفقین برای رساندن مهمات به جبهه جنگ ساخته شد و به راه سوجر ( سلجری )
معروف است . کتل دختر ، حد فاصل پل آبگینه ودشت برم و دشت ارژن واقع شده است .

ج- پیر کلختگی ( پیربنگی )

در نزدیکی کتل دختر از طرف دشت برم ودر کنار جاده قدیمی شیراز- کازرون ، مقبره ای است با گنبد گچی بر روی گنبد و
درخت کلخنگ تنومندی روئیده که ریشه آن از طریق دیوار گنبد و ساختمان ایوان مقبره ، به داخل نفوذ کرده است و منظره ای
جالب ودیدنی بوجود آمده است.

چ- مقبره امامزاده پیر ابوالحسن روستای دیکانک
در روستای دیکانک، از دور نما گنبدی بزرگ وبرآمده از سنگ وگچ، خودنمایی می کند که متعلق به شخصی به نام سراج الدین
محمد استکه بین سال های 470 تا 479 هجری در گذشته است و مورد احترام و زیارتگاه اهالی است.

ح- کتیبه های خط کوفی روستای گاوکشک
در این روستا، 3 کتیبه به خط کوفی به چشم می خورد. دو کتیبه در کنار قنات میان روستا و یکی در کنار جاده پایین روستا
قرار دارد. حجاری کتیبه ها را شخصی به نام محمود بن موسی کهزاد انجام داده و متعلق به سال های 677 و 678 هجری
است. کتیبه سوم، نوترین کتیبه منطقه کازرون و نام صاحب مقبره ، تاج الدین جمشید بن حسن ابوالحیات است .

خ – تنگ ابوالحیات
گذرگاهی است که جاده شیراز – کازرون از آن می گذرد. به اعتقاد عده ای از مورخان، تنگه ای که آریوبزرن، سردار ایرانی
در آن راه را بر سپاهان اسکندر مقدونی بست و تلفات سنگینی بر آنان وارد ساخت ، همین تنگه ابوالحیات است (نقل از دکتر
محمود آبادی استاد تاریخ دانشگاه اصفهان ).
روستای گاوکشک ، در نزدیکی این تنگه واقع شده است و مقبره تاج الدین جمشید بن ابوالحیات که در سال 707 هجری فوت
نموده، در این روستاست ، ارتباط میان نام ابوالحیات ، جد صاحب این مقبره ونام تنگه ابوالحیات، در خور توجه است .




د- چشمه رنجان
این چشمه گوارا و پر آب و دارای تفرجگاه زیبا ، در دامنه کوه قبله ، مجاور روستای نودان واقع گردیده است. از این چشمه
برای آبیاری شالیزارها و باغ های میوه (انار و مرکبات ) استفاده می شود و مازاد آب آن ، بخشی از رودخانه شاپور را تشکیل
می دهد .

ذ- باغستان های دردونه وبورنجان
این باغ ها جزو نقاط بدیع وخوش آب وهوای کوهمره است وچشم اندازهای زیبایی دارد .

ز- دشت برم :
دشتی زیبا و با طراوت ، دارای چشم اندازهای طبیعی ودیدنی است که در فصل بهار، از نظر سرسبزی وخرمی ، جلوه ای ویژه
دارد و شکفتن غنچه های گل شقایق در بخش وسیعی از دشت ، منظره ای زیبا ودلربا به طبیعت می بخشد . در ماه های
فروردین و اردیبهشت ، منظره گطبیعت در این دشت ، چنان زیبا و دل انگیز است که هربیننده صاحب ذوقی رابه وجد می آورد.
مؤلف فارس وجنگ بین الملل ، در وصف دشت برم چنین می گوید . دشت برم ، جلگه سبز وخرم و مختصر جنگلی است که
بین دشت ارژن و کازرون واقع شده است. منوچهر مظفریان ، مؤلف کتاب کازرون در آینه تاریخ ، نکاتی در مورد دشت برم
بیان نموده است : هنگامی که فراز نشیب کوه های عظیم ارتفاعات جنوبی فارس را پشت سر می گذارید و از تنگ زیبای
ابوالحیات ، قدم به دشت وسیع وبا صفای برم می نهید ،عملأ به منطقه جغرافیایی کازرون (کوهمره) رسیده اید و... .

3-6- کتابخانه ها ومراکز فرهنگی
تنها کتابخانه موجود، کتابخانه مهدی موعود (عج)است که در محدوده مجتمع اداری بخش قرار دارد .

4-6- بانبان خیر
حاج علی برات حمزوی ، از افراد خیر منطقه است که بنیانگذار مدرسه راهنمایی دکتر علی شریعتی دوسیران است .


5-6- شهدای فرهنگی
داریوش دهداری از روستای موردک ، وفضل علی جمشیدی از روستای گاوکشک از شهدای فرهنگی منطقه به شمار می روند.










1- ویژگی های جغرافیایی
1-1- موقعیت و وسعت
بخش جره – بالاده ، در شرق (جنوب شرقی) شهرستان کازرون، در عرض جغرافیایی 51 درجه و 38 دقیقه و طول 29 درجه
و 37 دقیقه قرار گرفته است وارتفاع آن از سطح دریا 820 متر می باشد .
از شمال به کوهمره نودان وشهرستان کازرون ، از شرق به کوه های سربه فلک کشیده کوهمره سرخی شهرستان شیراز ، از
جنوب به بخش فراشبند از توابع شهرستان فیروز آباد ، واز غرب به بخش تنگ ارم دشتستان بوشهر وقسمتی از بخش خشت
کنارتخته محدود می باشد .
بخش جره- بالاده ، در میان دنباله های کم ارتفاع سلسله جبال زاگرس قرار گرفته است که شاخه ای از این زشته کوه ، در
شرق دشت فامور از کوهمره سرخی و کوهمره نودان و شاخه ای دیگر از آن ، دشت سرمشهد را از منطقه دشتستان بوشهر
تفکیک می نماید. این بخش از نظر اقلیمی ، متنوع وحاصلخیز و دارای وسعت 1588 کیلومتر مربع است .
بخش جره- بالاده را سلسله کوه های زاگرس را فراگرفته و چند رشته کوه ، این دهستان ها را از هم تفکیک می نماید . این
عوامل طبیعی ، تغییرات ودگر گونی هایی در آب و هوای منطقه بوجود آورده ، به گونه ای که دهستان ، دارای آب فراوان
وچشمه ساران و زمین های حاصلخیز است . قسمتی از این دهستان به نام سرمشهد ، دارای زمین های مسطح و مراتع فراوان
اما فاقد آب است و کشاورزی آن به صورت دیم کشت می شود . جره ، محل قشلاق عشایر می باشد و دارای رودخانه های
بزرگ و زمین های حاصلخیز و باغ های فراوان است . آب رودخانه آن ، به رودخانه دالکی می ریزد و از آنجا تا خلیج فارس
جریان می یابد . دهستان فامور ، به علت وجود دریاچه شیرین پریشان که کیکی از موهبت های الهی است ، دارای طبیعتی
توریستی است و زمین های حاصلخیزی دارد که اغلب به وسیله چاه وتلمبه ، آبیاری می گردند . قسمتی از این دهستان ،
معروف به جروق که ییلاقی خوش آب وهوا می باشد .




2-1- آب و هوا
این منطقه ، در ناحیه ای کوهپایه ای با زمستان های معتدل و تابستان های گرم و خشک قرار گرفته و وجود کوه های بلند
زاگرس ، سبب تغییراتی در آب وهوای منطقه شده است .








3-1- جمعیت

دهستان / بخش مرد زن خانوار جمع کل
دهستان جره
دهستان دادین
دهستان فامور 8651
4088
4705 9057
4388
4695 3157
1448
1680 17708
8476
940



4-1- دهستان ها
بخش جره بالاده، دارای 3 دهستان و8 روستا بانام دهستان جره به مساحت 706 کیلومترمربع، دهستان دادین به مساحت569
کیلومترمربع و دهستان فامور به مساحت 306 کیلومترمربع می باشد .
روستاهای دهستان جره عبارتند از :
جره- بالاده، جدول ترکی ، تل ابیض، بیکوه، تل گاو، زرین کویه، ایلان ، قصر علی ، بیدکان ، تل بیدکان، حسن آباد سفلی ،
حسن آباد علیا، خرم زار ، گیخ ، جوالیقان، نرگسی ، شیب تنگ ، گودگاه ، سه بیس ، سیر یزجان ، ابوالحسنی ، شاملو ،
پریزادلو ، بلبلک ، بیدزرد ، کتخر ، اسدآباد ، باغ دشت ، محمد آباد ، بلوچ ، بکک ، رباطک ، والی آباد ، ولید آباد ، حسن آباد
، آب کنار و آب بیک .
روستاهای دهستان دادین ، عبارتند از :
برج شاه منذر ، مرکزی ، سرآب خشک ، اولاد چلکو ، علی آباد موصولو ، کنارمکتب ، یاندرانلو ، حشمت آباد ، یوسف آباد ،
خانقلی آباد ، رضا آباد ، جواد آباد ، عرب دادین ، لته کوه ، سه تلان ، سرمشهد ، تل سامان و حسین آباد .
روستاهای دهستان فامور عبارتند از :
ملااره ، کنار خشک ، نرگس زار ، قلعه نارنجی ، عرب فامور ، سی سخت ، قلعه میرزایی ، قلات نیلو ، هلک ، پریشان ،
دهپاگه ، مهبودی علیا ، مهبودی سفلی ، اسلام آباد جروق، تنگ گاو، درونک ، سرطاوه ، کشاورزی ، کوشک باقری وبیخک.


5-1- دین ، نژاد و زبان
دین مردم منطقه ، اسلام ومذهب آنان شیعه اثنا عشری می باشد و زبان رسمی آنان فارسی است . گویش های ترکی و عربی هم
وجود دارد.





2- ویژگی های اقتصادی
1-2- کشاورزی:
سه دهستان به علت شرایط آب و هوایی و نوع خاک آنها ، دارای اوضاع کشاورزی متفاوتی هستند.
الف) دهستان جره که در مرکز بخش واقع گردیده ، به علت آب جاری رودخانه که از وسط دهستان می گذرد ، دارای زمین های
مناسب برای کشت گندم ، جو ، پیاز وسیب زمینی می باشد . عمده ترین محصولات آن ، پیاز و سیب زمینی است که سالانه
مقدار شایان توجهی از آن صادر می شود .
ب) دهستان دادین ، به علت چشمه سارهای فراوان و زمین های حاصلخیز برای کشت شلتوک(برنج کاری) مناسب است .
افزون بر این ، گندم ، جو ، خیار سبز ، کدو ، بادمجان ، و سیب زمینی هم کشت می شود . بخشی از این منطقه به نام
سرمشهد ، به علت نبود آب کافی ، به صورت دیم کشت و زرع می شود .

پ) دهستان فامور ، به علت وجود دریاچه پریشان در آن از آب چاه بهره می گیرد . بیشتر کشاورزی آن ، عبارت است از :
خیار سبز ، انواع سبزی ، گوجه فرنگی ، فلفل سبز . ماهیگیری نیز یکی دیگر از منابع درآمد ساکنان آن دهستان می باشد.
2-2- دامداری ودامپروری:
این بخش ، به علت وجود کوهستان های سرسبز ومراتع فراوان خدادادی و به دلیل بارندگی نسبتأ کافی در طول سال و نیز
مراتع قابل توجه ، اواخر زمستان و اوایل بهار ، توجه عشایر را به خود جلب می کند . دامداری آن به صورت سنتی اداره می
شود و مطابق آمار ارائه شده در این بخش ، حدود 500 هزار رأس بز و گوسفند و حدود 20 هزار رأس گاو وجود دارد که
تقریبأ سالانه حدود 20 هزار تن گوشت قرمز در آن تولید می شود و برای مردم منطقه ، درآمد نسبتأ خوبی می باشد.

3-2- باغ ها:
مردم منطقه ، مبادرت به کاشت نخل نموده اند که خرمای آن ، بویژه خرمای روستای جدول ترکی ، از شهرت ویژه ای
برخوردار است .

4-2- صنایع دستی :
زنان عشایر منطقه، با تبحر و زبر دستی ، همدوش با مردان برای تأمین زندگی ، به کارهای دستی همچون قالی بافی ، جاجیم
بافی و گلیم بافی ممبادرت می ورزند که شهرت جهانی دارد و صادر می شود .








3- ویژگی های اجتماعی :

بخش جره وبالاده ، منطقه ای روستایی است که از تعداد کل جمعیت آن 3164 نفر در مرکز بخش ، سکونت دارند. از کل
جمعیت 10 ساله به بالای منطقه که 25712 نفر می باشند ، 8383 نفر شاغل و435 نفر بیکار هستند . در دهستان جره ،
از 12832 نفر جمعیت در سطح اشتغال ، 3826 نفر شاغل و 193 نفر بیکار ، و در دهستان فامور ، از 6808 نفر جمعیت
در سطح اشتغال ، 2096 نفر شاغل و 137 نفر بیکار می باشند . در دهستان دادین نیز از 6081 نفر جمعیت در سطح اشتغال
2461 نفر شاغل و 105 نفر بیکار می باشند .

5- تاریخچه آموزش وپرورش
1-5- مکتبخانه ها ومکتبداران
نخستین مکتب خانه تقریبأ در سال 1300 هجری شمسی در روستای جره دایر شد که مواد درسی آن را آخندکربلایی صالح ،
تدریس می کرده است . مواد درسی که در این مکتب خانه تدریس می شد ، عبارت بود از : قرآن مجید ، کتاب فلک ناز ،
گلستان وبوستان سعدی و کلیله ودمنه . تعداد دانش آموزان کاین مکتب خانه ، 40 نفر بوده است . حق الزحمه مکتبدار، از
سوی دانش آموز پرداخت می شده است .
نخستین مکتب خانه در روستای جروق در سال 1312 هجری شمسی تأسیس شده و مکتبدار آن ، ملا امان اله مهبودی بوده
است . تعداد شاگردان آن 25 نفر بوده است و هر دانش آموز ، ماهی 5 ریال به مکتبدار پرداخت میکرده است .
نخستین مکتب خانه در روستای سرمشهد در سال 1325 هجری شمسی راه اندازی شد و مکتبدار آ ن ، آخوند ذوالفقار
فیروزی ، اهل کاکان یاسوج بود . تعداد شاگردان این مکتب خانه 20 نفر بوده است .

2-5- مدارس اولیه به سبک جدید :
برای نخستین بار درسال 1320 هجری شمسی ، دبستانی به نام رازانی جره ، در روستای جره تأسیس شد که تعداد دانش
آموزان آن 60 نفر بوده است که آموزگار آن ، حسین حدائق بود . این دبستان ، زیر نظر اداره فرهنگ شهرستان کازرون اداره
می شد . در سال 1332 هجری شمسی تنها یک دبستان در منطقه دایر بود .

در سال 1332 هجری شمسی ، دبستان دیگری در دهستان دادین و سر مشهد تأسیس شد که آموزگاری آن را حسن زاده ،
ساکن شیرازبر عهده داشت وتعداد دانش آموزان این آموزشگاه 32 نفر بود .

در فاصله سال های 1332 تا 1340 ، دبستان هایی در روستا نلا اره (1336) از دهستان فامور ، سه تلان (1337) برج
مرکزی (سال 1339) از دهستان سرمشهد تأسیس شد .

در سال 1354 برای نخستین بار ، مدرسه راهنمایی نصیرالشریعه ، در مرکز بخش روستای بالاده تأسیس شد ودانش آموزان
راهنمایی ، ثبت نام ومشغول به تحصیل شدند . تعداد دانش آموزان این آموزشگاه 35 نفر بوده است .
در سال 1362 ، نخستین مدرسه راهنمایی دخترانه با 15 دانش آ موز ، ضمیمه دبستان شهید قنبری ، راه اندازی شد و تعداد
معلمان آن ، 4 نفر بوده است .

درسال 1360 ، نخستین دبیرستان پسرانه در روستای بالاده ، به نام شهید دهقان تأسیس شد که دانش آموزان آن 20 نفر و
دبیران آن ، 6 نفر بوده است .
نخستین دبیرستان دخترانه در مرکز بخش دهستان بالاده در سال 1371 تأسیس شد . تعداد دانش آموزان این آموزشگاه 17
نفر بوده است . این آموزشگاه ضمیمه آموزشگاه راهنمایی شهید حسن ملک زاده بوده است .
اولین واحد پیش دانشگاهی دخترانه ضمیمه دبیرستان فاطمه زهرا (س) ، درسال 1378 تأسیس شد . واحد پیش دانشگاهی
پسرانه نیز در سال 1379 در بخش بالاده ، ضمیمه دبیرستان شهید دهقان ، راه اندازی شده است .


3-5- وضع کنونی آموزش وپرورش
اگر چه در این دیار کسانی بوده اند که برای باسواد شدن فرزندان خود ، با دعوت از ملاهای باسواد از مناطق دیگر یا فرستادن
فرزندان خود ، به مکتب خانه یا اعزام آنان به شهرها از هیچ کوششی دریغ نمی ورزیدند ، اما باید اذعان نمود که نخستین
روزنه های حقیقی علم ودانش ، با اعزام معلمان عشایری و برافراشته شدن چادرهای سفید به نام مدرسه عشایری گشوده شد .
بیشتر فرزندان روستاها و عشایر، فقط تا پایان دوره ابتدایی تحصیل می کردند .
پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی ، مشکلات آموزشی این خطه ، همچون سایر مناطق کشور، تاحدودی مرتفع گردید .
در سال 61-1360 ، نمایندگی اداره آموزش وپرورش ، در مرکز بخش دایر گردید و 10 سال به فعالیت خود ادامه داد .
سرپرستی آن بر عهده ابوطالب حسانی بود وبا افزایش جمعیت دانش آموزی وتوجه بی دریغ مسؤولان دلسوز و خدمتگزاران
مخلص ، در سال 71-1370 ، آموزش پرورش این منطقه از شهرستان کازرون تفکیک گردید و به صورت مستقل ، فعال شد.
عبدالرحمن سروآزاد ، تا خردادماه 1377 ، مسئولیت آن را برعهده گرفت . از خردادماه 1377 تا کنون ، ریاست اداره
آموزش و پرورش ، بر عهده بهرام سهرابی است .








4-5- وضعیت واحدهای آموزشی

واحد آموزشی واحد کلاس کودک مربی
کودکستان - - - -

واحد آموزشی واحد کلاس دانش آموز کادر آموزشی
ابتدایی 87 276 5958 324
راهنمایی 30 121 3195 196
متوسطه نظری 11 56 1669 110
فنی حرفه ای ، کشاورزی - - - -
پیش دانش گاهی 2 4 52 -


دوره عمومی و تکمیلی بزرگسالان

واحد کلاس دانش آموز
1 3 78


جمع کل سطوح مختلف تحصیلی

واحد کلاس دانش آموز کادر آموزشی
131 460 10952 630

کارکنان آموزشی ، اداری ، خدماتی و دیگر کارکنان غیر رسمی

کارمند اداری کادر خدماتی حق التدریس
پاره وقت سرباز معلم جمع کارمنان
رسمی و غیررسمی
39 29 37 6 741


5-5- نام رؤسای آموزش وپرورش

ابوطالب حسانی 61-1360 سرپرست
عبدالرحمن سرو آزاد 77-1371 رئیس
بهرام سهرابی 1377 تا کنون رئیس








6- پیشینه فرهنگی
1-6- دانشگاه ها ومراکز آموزش عالی
دراین منطقه ، دانشگاه و مدرسه عالی وجود ندارد .

2-6- اماکن تاریخی و سیاحتی
امامزاده ها و آثار وابنیه تاریخی چندی در منطقه جره – بالاده وجود دارد که هر کدام افسانه ها وحکایت هایی از گذشته تاریخ
اسلامی و باستانی دارند . تعدادی از آنها به شرح زیر می باشد :
- امامزاده سید کمال الدین ، درقسمت غربی بالاده قرار دارد که گلزار شهدای مرکز بخش در جوار آن است .
- امامزاده پیرو علوی واقع در شرق روستای جرهکه مورد احترام اهالی منطقه است .
- امامزاده سید حسین : درجنوب غربی روستای ابوالحسنی
- شاهزاده محمد: واقع در شرق روستای جوالیقان
- امامزاده سید محمد : واقع در روستای سرمشهد


آثاری که تاکنون در دهستان جره شناخته شده ، عبارتند از : آتشکده جره بهرام گور از دوره ساسانیان ، کتیبه سرمشهد ، نقش
بهرام گور ، واقع در روستای سرمشهد ویرانه ها خندجان .
بیرون از روستای بالاده و در شرق آن ، بر فراز بلندی مشرف به رودخانه جره ، چهارطاقی از ملاط و سنگ نمایان است که به
نام آتشکده جره ، به ثبت رسیده است .


آرامگاه کوروش اول معروف به گور دختر :
در جنوب حسین آباد و جره ، در محلی به نام به بنت پوسیا که مکان قشلاق تیره قرمیر شاملو از طایفه فارسیمدان ایل قشقایی
است ، مقبره ای ککشف شده که مردم ، آن را آرامگاه گوردختر یا گوری دختر می نامند . این اعتقاد وجود دارد که این آرامگاه
ممکن است متعلق به اجداد کوروش بزرگ باشد که بنا به نوشته ، در حدود سال 639 پیش از میلاد ، پادشاهی ناحیه را بر
عهده داشته اند . تاریخ بنای این آرامگاه ، سده هفتم پیش از میلاد است . نزدیک جاده ای که از بالاده به سرمشهد می رود ،
در میان کوهسار ، قسمت هایی از بنای سنگی دوران ساسانی مشاهده می شود .







کتیبه سر مشهد و نقش بهرام دوم:
سرمشهد، دهی در مغرب جره و جنوب کازرون در جلگه وسیعی به همین نام است که از جنوب به شمال کشیده می شود واز
شرق وغرب ، بیش از 10 کیلومتر طول ندارد . یکی از مهمترین آثار دوران ساسانی ، نقش برجسته بهرام دوم وکتیبه بزرگ ،
به خط پهلوی بر بالای آن ، در این روستاست . این اثر تاریخی در کنار تنگه ای ، بر سخره کوهستان نزدیک چشمه ، حجاری
گردیده است .
ویرانه های خندجان :
در فاصله 6 کیلومتری شمال شرقی سرمشهد ، آثار شهری مدفون درون خاک موجود است که آن را خندجان می نامند . در این
محل ، ابنیه سنگی فراوانی که به تپه های کوچک تبدیل شده پدیدار است . در قسمتی از آن ، بنایی شبیه قلعه یا چهاربرج
کوچک در چهار گوشه و خندقی در اطراف آن وجود دارد و در اطراف دیگر بالای بلندی ، آثار ساختمانی موجود است که اهل
محل آن را نقاره خانه می خوانند . بنای مفصلی شبیه کاروانسرا ، در جانب دیگر این ویرانه ها قرار دارد و وضع آن می رساند
که مدت ها پس از خرابی شهر هم مورد استفاده بوده است . در فاصله ای از ای ویرانه ها ، نزدیک کوهستان کنار راه
سرمشهد به بالاده ، حصار چهار گوش عظظیمی است که خندق بزرگی اطراف آن را فرا گرفته است .

3-6- کتابخانه ها ومراکز فرهنگی
منطقه جره و بالاده فاقد کتابخانه و امکانات فرهنگی است .
4-6- بانیان خیر:
1- مرحوم صفدر خان امان اللهی
2- مرحوم مشهدی علی سهرابی
3- مرحوم عبدالخالق صالحی
4- مرحوم افشار
5-6- شهدای فرهنگی

نام ونام خانوادگی محل شهادت تاریخ شهادت
شهید اسداله اسدپور عملیات رمضان 5/7/1361
شهید مصطفی دیانتی نصب کربلای 5 (شلمچه) 1365
شهید کیامرث فرامرزاده حلبچه 27/12/1366
شهید محمود شیبانی شلمچه 25/10/1365
شهید حمداله نظری مهاباد 30/9/1362
شهید نصراله نوروزی





6-6- مفاخر علمی وفرهنگی
- دکتر رضا ملک زاده
در تاریخ 25/10/1330 ، در روستای بالاده از توابع شهرستان کازرون ، در خانواده ای کشاورز متولد شد . تحصیلات
ابتدایی را در همان روستا و متوسطه را در شهر کازرون به پایان برد . دیپلم متوسطه را در سال 1350 در شهر شیراز گرفت
و در آن سال بین داوطلبان استان فارس ، با معدل 15/19 ، رتبه اول را به دست آورد . در همان سال ، در رشته پزشکی
دانشگاه شیراز ، تحصیلات عالیه را شروع کرد . دکترای طب عمومی را در سال 1357 دریافت کرد و دوره چهار ساله
تخصص در رشته بیماری های داخلی را در سال 1361 به پایان برد . همچنین ، بورد (دانشنامه) تخصص در رشته داخلی را
در سال 1361 با درجه ممتاز کسب کرد . تدرس و تحقیق در رشته بیماری های گوارش و کبد ، در دانشگاه شیراز و برای
مدتی در دانشگاه لندن ادامه داد و در سال 1366 ، موفق به اخذ درجه دانشیاری در بخش داخلی دانشکده پزشکی شیراز شد.
در سال 1371 ، براساس مصوبه هیئت ممیزه دانشگاه شیراز ، ارتقای رتبه یافت و از سال 1372 ، به عنوان استاد و رئیس
بخش دانشکده پزشکی دانشگاه تهران ، رئیس بخش و مرکز تحقیقات بیماری های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران
در بیمارستان دکتر شریعتی ، مشغول خدمت است . در مدت خدمت دانشگاهی ، مسئولیت های متعددی در سطح دانشگاه استانی
و ملی برعهده داشت و منشأ خدمات و فعالیت های مختلفی بوده است .